Η Ελληνική Εταιρεία Εθνοφαρμακολογίας (ΕΕΕ) διοργάνωσε, στις 11-13 Οκτωβρίου 2019 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το 1oΠανελλήνιο Συνέδριο Εθνοφαρμακολογίας με θέμα «Παραδοσιακή Θεραπευτική – Μύθοι και Αλήθειες». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα τουΤμήματος Φαρμακευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΕΚΠΑ), του Τμήματος Φαρμακευτικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας χρήσης, της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοποιών, της Πανελλήνιας ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής, του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου και της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας. Αξιοσημείωτη ήταν και η ανταπόκριση 14 Χορηγών – Εκθετών και 11 Χορηγών Επικοινωνίας, οι οποίοι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην επιτυχή διοργάνωση του συνεδρίου.

Η Εθνοφαρμακολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την παρατήρηση, τον προσδιορισμό, την περιγραφή και την πειραματική έρευνα των φαρμάκων φυτικής, ζωικής και ορυκτής προέλευσης. Τα περισσότερα φάρμακα φυσικής προέλευσης ανακαλύφθηκαν ερευνώντας την παραδοσιακή χρήση τους στις τοπικές κοινωνίες. Στον τόπο μας, απαντώνται περίπου 7.000 φυτικά είδη και υποείδη, πολλά εκ των οποίων χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα για θεραπευτικούς σκοπούς, αλλά για αρκετά από αυτά δεν υπάρχουν σύγχρονες μελέτες σχετικά με τη σύσταση και τις φαρμακολογικές τους ιδιότητες. Βασικός στόχος της Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας (Ε.Ε.Ε.) είναι η καταγραφή, η μελέτη, η διάδοση και η αξιοποίηση της γνώσης σχετικά με τις παραδοσιακές θεραπευτικές χρήσεις των φαρμακευτικών φυτών.

Ο κ. Γερουλάνος Στέφανος, τ. Καθηγητής της Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στην εναρκτήρια ομιλία του Συνεδρίου με θέμα «Αρχαία Ελληνική – Ιπποκρατική Ιατρική», ανέδειξε την αξία του έργου του αρχαίου Έλληνα Ιατρού Ιπποκράτη. Ακολούθως έλαβε χώρα το επιμορφωτικό σεμινάριο με θέμα «Εθνοφαρμακολογία: Από τη θεωρία στην πράξη»,κατά το οποίο παρουσιάσθηκαν οι βασικές αρχές της Εθνοφαρμακολογίας και αποσαφηνίστηκε ο ρόλος της στη διάσωση και αξιοποίηση των γνώσεων παραδοσιακής θεραπευτικής με σκοπό την ανακάλυψη βιοδραστικών φυσικών προϊόντων. Η πρώτη μέρα των εργασιών ολοκληρώθηκε με την αναδρομή στο εικοσιπενταετές έργο της Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας και τη βράβευση του φαρμακοποιού κ. Συλλιγνάκη Ι., τόσο για την προσφορά του στην Ελληνική Εθνοφαρμακολογία όσο και για τη σημαντική συνεισφορά του στην κατάρτιση του βιβλίου ‘Ερυθρών δεδομένων των σπάνιων και απειλούμενων φυτών της Ελλάδος’.

Συνολικά, το επιστημονικό πρόγραμμα του συνεδρίου περιελάμβανε 34 διαλέξεις και περισσότερες από 30 αναρτημένες ανακοινώσεις, μέσω των οποίων παρουσιάσθηκαν όλες οι σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της Εθνοφαρμακολογίας, ενώ καταξιωμένοι επιστήμονες αλλά και νεότεροι συνάδελφοι και ερευνητές από διάφορες ειδικότητες ανέπτυξαν μια ευρεία θεματολογία με επίκεντρο την Παραδοσιακή Θεραπευτική. Αναλυτικότερα, στο συνέδριο συμμετείχαν περισσότεροι από 250 επιστήμονες και ερευνητές, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ποικίλα επιστημονικά πεδία, όπως η Ιστορία, η Παλαιογραφία, η Φιλολογία, η Βοτανική, η Χημεία, η Φαρμακογνωσία, η Βιολογία, η Ιατρική, η Φαρμακολογία, η Φαρμακευτική Τεχνολογία, η Βιοπληροφορική κ.ά.

Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας της Εθνοφαρμακολογίας αναδείχτηκε από την ποικιλία στη θεματολογία των επιστημονικών διαλέξεων και των αναρτημένων ανακοινώσεων, οι οποίες αφορούσαν α) το ρόλο των εθνοβοτανικών μελετών στη συστηματική καταγραφή πληροφοριών παραδοσιακής θεραπευτικής που μεταφέρονται από γενεά σε γενεά με τον προφορικό λόγο, β) την αναζήτηση παραδοσιακών συνταγών σε αρχαία, βυζαντινά και μεταβυζαντινά κείμενα, γ) την αξιοποίηση των γνώσεων παραδοσιακής θεραπευτικής για την ανακάλυψη δραστικών φυσικών προϊόντων έναντι πληθώρας βιολογικών και φαρμακολογικών στόχων δ) την ανάδειξη του πλούτου της ελληνικής χλωρίδας καθώς και το ρόλο της καλλιέργειας των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στη διατήρησή της ε) την αναγκαιότητα εφαρμογής σύγχρονων τεχνολογιών στον έλεγχο ποιότητας και ασφάλειας των φυτικών παρασκευασμάτων, καθώς και τη μορφοποίησή τους για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους στ) την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ελληνικής παραδοσιακής θεραπευτικής και της ελληνικής χλωρίδας για την ανάπτυξη καινοτόμων καλλυντικών, συμπληρωμάτων διατροφής και φαρμακευτικών προϊόντων. Μάλιστα, στα πλαίσια του συμποσίου με θέμα «Η θέση των φυσικών προϊόντων στην ελληνική βιομηχανία», εκπρόσωποι των εταιρειών ‘Votaniche’, ‘Uniherbo’και Κορρές’ παρουσίασαν τις νεώτερες εξελίξεις στην προσπάθεια ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων με βάση τα ελληνικά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.

Την τελευταία μέρα του συνεδρίου έλαβε χώρα στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Η ανάπτυξη της Εθνοφαρμακολογίας στη χώρα μας», στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι της ΕΕΕ (Μιτάκης Μ.), της ακαδημαϊκής κοινότητας (Σκαλτσά Ε., Χήνου Ι.), εταιρειών (Πεταφράγκας Β., Κουτσιανάς Ν., Μπήτου Χ.) και της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος- ΟΣΦΕ(Μπελώνης Σ.). Στα συμπεράσματα της συζήτησης, στην οποία επισημάνθηκε η αναγκαιότητα ανάδειξης της δυναμικής της ελληνικής παραδοσιακής θεραπευτικής, περιλαμβάνονται η παραδοχή της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων ότι το 1oΠανελλήνιο Συνέδριο Εθνοφαρμακολογίας αποτέλεσε ένα βήμα έκφρασης όλων των διαφορετικών απόψεων, καθώς και η βεβαιότητα ότι η ΕΕΕ θα πρέπει μελλοντικά να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στη διάσωση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και την προσπάθεια αξιοποίησης των αρωματικών φαρμακευτικών στη χώρα μας για την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμακοκαλλυντικών προϊόντων και συμπληρωμάτων διατροφής.

Το υψηλό επιστημονικό επίπεδο του συνεδρίου αντικατοπτρίστηκε στη βράβευση α) τριών διαλέξεων με θέματα «Τσάγια του βουνού και άλλα» (Λαμπρέτσα Ε., Φαρμακοποιός), «Φαρμακευτικές συνταγές σε μεταβυζαντινά ιατροσοφικά χειρόγραφα» (Μητουλάκης Δ., Υποψήφιος Διδάκτωρας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ), «Φυτοχημική ανάλυση, βιολογικές δράσεις – ασφαλής χρήση των ενδημικών φυτώνSymphytumanatolicum, Phyllocaraaucheriκαι Cynoglottisbarrelieri(Boraginaceae)» (Βαρβούνη Ε. Φ., Μεταπτυχική φοιτήτρια του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του ΕΚΠΑ), αλλά και (β) δύο αναρτημένων ανακοινώσεων με τίτλους «InvestigationofthemarinemicroorganismCladosporiumhaloteransderivedfromtheRedSeafortheisolationandidentificationofthebioactivemetaboliteswithpotentialanti-agingactivity» (TsiafantakisN. etal.) και «PhytochemicalinvestigationandcytotoxicevaluationofA. coarctataPoir. OnMCF-7andHeLacelllines» (BardaC.), κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης. Επίσης, επισημάνθηκε η σημασία της ενεργού συμμετοχής της ΕΕΕ στη συνδιοργάνωση, σε συνεργασία με τα Φαρμακευτικά Τμήματα της χώρας μας, του 20ου Διεθνούς Συνεδρίου Εθνοφαρμακολογίας, το οποίο θα λάβει χώρα στις 27-29 Απριλίου 2020, στη Θεσσαλονίκη (www.ethnopharmacology2020.org).